Pelsser Voeding en Gedrag (PVG)-dieet

ADHD wordt in 60 procent van de gevallen veroorzaakt door overgevoeligheid voor gewone voedingsmiddelen. Dat stelt Lidy Pelsser, die op 10 oktober 2011 promoveerde op haar onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen.

Pelsser deed verschillende onderzoeken onder ruim 150 kinderen. Ongeveer de helft volgde een streng eliminatiedieet. De andere helft, de controlegroep, bleef eten zoals ze gewend waren. Pelsser bepaalde of het dieet effect had op ADHD-symptomen aan de hand van vragenlijsten die werden ingevuld door de ouders en bij een deel van de kinderen ook door de leerkracht.

Bij het eliminatiedieet mogen kinderen de eerste weken slechts een klein aantal voedingsmiddelen eten, zoals rijst, bloemkool en peer. Vervolgens worden stap voor stap voedingsmiddelen toegevoegd, waarna steeds wordt gekeken hoe het kind reageert. Zo wordt voor elk kind individueel bepaald welke voedingsmiddelen ADHD veroorzaken.

Pelsser vindt dat in de diagnostiek voortaan onderscheid gemaakt moet worden tussen klassieke ADHD en 'food-induced' ADHD.Het eliminatiedieet voor kinderen van 2 tot 15 jaar met ADHD beoogt het drukke gedrag van deze kinderen te normaliseren en daardoor medicijngebruik overbodig te maken. Wanneer na individueel onderzoek blijkt dat de ADHD-symptomen worden 'getriggerd' door voeding, wordt een hypoallergeen basisdieet voorgeschreven. Dit wordt vervolgens individueel proefondervindelijk uitgebreid. In vijf weken wordt zo een effectief dieet op maat vastgesteld.

Oordeel Erkenningscommissie Interventies

Onderzoek toont aan dat het PVG-dieet - zoals deze is beschreven in onderstaand werkblad - bewezen effectief is in het aanzienlijk verminderen van de ADHD-symptomen voor een deel van de kinderen met ADHD. Bepaalde vragen in de onderbouwing blijven onbeantwoord, zoals waarom het dieet werkt. Ook over de mogelijk schadelijke effecten van het beperkte dieet is onvoldoende bekend.

Daarnaast beveelt de multidisciplinaire richtlijn ADHD aan om terughoudend te zijn met het stellen van de ADHD-diagnose vóór de leeftijd van 6 jaar, omdat dit vaak niet betrouwbaar gedaan kan worden.)

Doel
Het PVG-eliminatiedieet heeft één hoofddoel: door het gebruik van het dieet zijn de symptomen van de kinderen met ADHD/ODD aanzienlijk verminderd, dan wel verdwenen. Hierdoor zijn de kinderen (vrijwel) klachtenvrij en kan medicatiegebruik worden voorkómen.

Doelgroep
De interventie is bedoeld voor kinderen van twee tot maximaal vijftien jaar, met symptomen van ADHD en ODD volgens DSM-IV.

De symptomen worden vastgesteld aan de hand van vragenlijsten. Co-morbiditeit met andere gedragsproblemen en/of lichamelijke klachten is geen bezwaar.

Aanpak
Het standaarddeel van de interventie neemt maximaal twee maanden in beslag en bestaat uit drie delen: een algemeen intake-deel, een kinderpsychiatrisch deel en een dieetdeel. Wanneer uit de twee eerste delen van de interventie duidelijk is geworden dat het kind tot de doelgroep behoort, kan het dieetdeel worden uitgevoerd.

Kind en gezin starten eerst met een inventarisatieperiode om de normale voedingspatronen en het gedrag in kaart te brengen. Daarna krijgt het kind een op maat gemaakt uitgebreid eliminatiedieet voorgeschreven, wat na twee weken zo nodig 'op maat' wordt aangepast. Deze fase duurt maximaal 5 weken. Tijdens de gehele interventie houden de ouders een uitge-breid dagboek bij.

Kinderen die na de periode van vijf weken geen gedragsverbetering vertonen, mogen weer alles eten en worden verwezen naar andersoortige therapie. Kinderen die een gedragsverbetering van minstens 40% vertonen, gaan verder met een vervolgtraject, waarin wordt vastgesteld op welke voedingsmiddelen de kinderen reageren en op welke niet. Het PVG-dieet wordt dus bij deze kinderen steeds verder gevarieerd. Het vervolgtraject behoort niet tot het standaarddeel. De duur verschilt per kind

Materiaal
Er is een PVG-protocol waaraan de behandelaars strikt de hand houden.


Onderzoek Effectiviteit
Er zijn vier Nederlandse onderzoeken uitgevoerd naar de effecten van het PVG-dieet op ADHD en ODD: twee ontwikkelingsonderzoeken en twee RCT's. Bij de onderzoeken zijn wisselende leeftijdsgroepen betrokken, allen in de range van 2 tot 15 jaar.

Uit alle onderzoeken blijkt het PVG-dieet even effectief te zijn: ADHD en ODD verdwijnen bij meer dan 60% van de kinderen. De effectgroottes (Cohen's d) variëren in de twee RCT's van 1,1 tot 2,1, wat wijst op zeer grote effecten (de effecten van medicatie variëren van 0.5-0.9).

Ook zijn 6 buitenlandse RCT's uitgevoerd, waarbij de invloed van een vergelijkbaar dieet werd onderzocht op ADHD. Ook deze onderzoeken resulteerden in vergelijkbare effecten, met een gemiddelde effectgrootte van 1.6.

Uitgebreide beschrijving
Pelsser Voeding en Gedrag (PVG)-dieet (html, printversie)

Ontwikkeld door
Dr. L.M.J. Pelsser, wetenschappelijk onderzoeker
ADHD Research Centrum
Liviuslaan 49
5624 JE Eindhoven
E-mail: lmjpelsser@worldmail.nl
Telefoon: 040 2488393

Erkend door
Erkenningscommissie Interventies Deelcommissie jeugdzorg en psychosociale/pedagogische preventie d.d. 03/01/2012

Oordeel: Bewezen effectief (Onderzoek toont aan dat het PVG-dieet - zoals deze is beschreven in onderstaand werkblad - bewezen effectief is in het aanzienlijk verminderen van de ADHD-symptomen, voor een deel van de kinderen met ADHD. Bepaalde vragen in de onderbouwing blijven onbeantwoord, zoals waarom het dieet werkt. Ook over de mogelijk schadelijke effecten van het beperkte dieet is onvoldoende bekend. Daarnaast beveelt de multidisciplinaire richtlijn ADHD aan om terughoudend te zijn met het stellen van de ADHD-diagnose vóór de leeftijd van 6 jaar, omdat dit vaak niet betrouwbaar gedaan kan worden.)